EL HILO Y LA AGUJA
Texto original en castellano disponible de JORDAN, Beatriz y otros (2002).Construyamos nuestro lenguaje. Ediciones AlbaTor. La Paz-Bolivia. Pags. 64-65
Traducido por Reyna Condori Valencia (2013)
CH’ANKHAMP AWUJAMPI
Mä kutix mä awujaw ch’ankha muruq’urux säna:
─Kunats jumax ukham jach’a jach’ tukta ukhamarak wali khiwintatata?
─Aka uraqin wali jach’a amuyasiñmatakiti?
─Jaytarpayit mama awuja─sasaw ch’ankhax säna.
─Jumar jaytarpayaña? Jumar jaytarpayaña? Kunata? Juman wali jach’a amuyasitamatw sisma . Mayampis saskakïwa, kunatix p’iqijar jutkitu ukanak saskakïwa ─Sasaw awujax sarakïna.
─Kuna p’iqirak mama! Jumax janiw alfiliraktati; jumax awujätawa. Awujax janiw p’iqinikiti. Nayan jach’ätajax jumatakix kuna wakiskirisa?. Sapamayniw Dios awkin churatapx katustana. Jakawim uñaqasim, jan yaqhan jakawip uñch’ukimti.
─Jumax wali jach’a jach’ tukuritawa─ Sasaw awujax säna.
─Ukhamaskapintwa─ Sasarakiw ch’ankhax säna.
─Kunata?
─Akax wali sumapuniwa! Kunatix nayax ch’uktwa. Ukax jaqisan isinakapas k’achanchanakapasa, ukx jumax uñjasmawa. Kunatix khithis nayatsipans chukuspa?
─Juma? Akapi juk’amp wali sumaxa! Jumat ch’uktaxa? Jumax khithiti ch’ukki ukx janiw yatktati. Ch’ukurix nayatwa─Sasaw awujax säna.
─Jumax telanaks p’iyartawa ukat lurtaxa. Nayaw ch’ukthapta; nayaw chikat chikatanaks ch’ukthapta; nayaw telarux jiwak uñtayta.
─chiqawa. Ukat sipansa? Nayaw telanak p’iyarta; nayapuniw nayraqat sarta, wali ch’amampiw juman mistuñamatak nukt’ta; kuntix nayax lurta ukaruw jumax jay sista─sasaw awujax sarakïna.
─Emperador irpirin nayraqatapanx tambor jawq’irinakax sararakiwa─sasaw ch’ankhax säna.
─Juma emperadora? ─ Sasarakiw awujax jay säna.
─Janiw uk siskti. Chiq sipanxa, jumaw arkirjam lurtaxa; nayraqat sarasax kunatix utjki ukanak uñachaytaxa; jan wakiskir irnaqaw lurtaxa. Nayaw isinak ch’ukthapta, t’irthapta ukhamarak chinthapta.
Ukham aruskipkapxipanxa, isi ch’ukur warmiw baronesan utaparux purïna.
Aka lurawix baronesan utapanw mäkipäna. Baronesaxa, jupax jan ch’ukurin qhiphapar sarnaqaskañatakiw isi ch’ukur warmirux jupa jak’arux jakayäna.
Isi ch’ukur warmix purïnwa, tela katüna, awuj katusaw ch’ukuñ qalltäna. Ch’ankhas awujas wali kusisitaw ch’ukurin amparapan suma telanx sarxarupxäna. Suma ch’ulqhi anunankjamaw sarantapxäna.
Ukatx awujaw arsüna:
─Jilata ch’ankha, ninkhara aruskayatax ukx mayamp arusiñ qalltaskakitati? jumax uñjam aka yatintat isi ch’ukur warmix nayampikiw sum luri. Nayax jupan luk’ananakapanw sarxarta, wali jak’anw telanak aynachar alayar p’iyarasin sarxarta.
Ch’ankhax janiw kuns siskänti kuunatix saraskakïnwa. Awujan Jisk’a p’iyanakap jist’arataparux jach’achat ch’ankhaw jan kamsas llupantäna. yatxatatax lurañ yatiwa, janiw kuna ina arunaks ist’añ munkiti . Ukham siskaspas ukhamaw ch’ankhax sarantäna. Awujax ch’ankhan jan jaysatax amukirakiw jan kamsas sarantäna.
Isi ch’ukuñ utax wali amukinwa. Awujan p’it p’it p’it uxupakiw telanx ist’asïna.
Inti jantipanxa, Ch’ukur warmix ch’ukuñap sukt’asaw sarxañatak wakichasïna. Pusïr urunw ch’ukuñ tuküna, ukatx thuqhuñ suykamiw qhipharäna. Ukatx phunchhaw arumaw purïna. Baronesax uka ch’ukut isimpiw isthapisïna. Isi ch’ukurix Baronesar isthapisiñ yanapt’añatakix kuna chaq chhitthapiñatakis awujas kurpiñur t’irt’asitaw saräna. Baronesar isthapiykasax uksat aksaruw awujamp chhitthapïna. Ukhamarak uksat aksaruw isirux botonanak chhitkatas, isipx q’imphantäna. Ukatx ch’ankhax awujar phiskasiñatakix akham sas jiskt’äna:
─Jichhax jumax sita: Khithis baronesan janchipan thuqhurix sari? Khithis isimp kushka k’achanchas sari? Khithis ministronakamp diplomatico chachanakampix thuqhuni? Jumax ch’ukuñanak yänakamp sarañlaykux uywatan kanastaparuw saräta.
Awujax janjamakiw kuns siskänti, ukampirus mä wali yatxatat jach’a p’iqin alfileraw jupachikaskäna. Ukatx akham säna.
─Yatiqam ipi, jumax ch’ankhatakikiw wali qaris jupan thuqt’ir sarañapatak telar p’iyaras qartaxa, ukat jumax ch’ukuñ yänakamp khuskhaw qhiphartaxa…Jumax nayjam luram , nayax janiw khithitakis thakhinak jist’arktti. Nayax kawkirutix t’irkatapxitu ukaruw qhipharta.
Ukhamaw aka siw säwx mä yatintat yatichirirux sista; Jupax p’iqip unxtayasaw situ.
─Nayax awujjamarakiw walja ch’ankhanakatak wakisiriyäta.
No hay comentarios:
Publicar un comentario