viernes, 17 de mayo de 2013

PATAK KAYUN THUQHUR LAQ’U... siwsawi EL CIEMPIÉS BAILARÍN

PATAK KAYUN THUQHUR  LAQ’U
Reyna Condori Valencia (2013)[1]
Patak kayun  jhimmy  laq’ux  k’isimirin uta jak’apanw jakäna. Thuqhuñax  jupan  munat  lurawipanwa. Phuyur uñtat wali q’apha  kayunakanïnwa. Kisimiran  utap patxaruw mistuñ wal munirïna. Ukhamarak takinuqañ  qalltañs wal munirïna.
Ukatx jhimmy laq’ux akham jayllïna. Taqit sipans wali j’cha yatintat  thuqhurix akankxiwa! Jupan kayunakap k’isimir uta patxan takisir ist’añax  jan  ist’kañänwa. K’isimiranakax wali  mulljataw kuns kamachi  uk  uñjir mistupxäna. Patak   kayun  laq’ux  jaylliskakïnwa : taqit sipans jach’a  yatintat  thuqhurix  akankxiwa!
 Jimmyw mayampi! sasaw p’iqinchir k’isimiarax  säna.
Janiw irnaqañs, ikiñs atkapktti!
 Janit yaqha tuqur thuqhur sarkasma!
 P’iqinchir k’isimirax arkirinakaparux Jimmir yaqha tuqur  irparpayapxañapatakiwx säna.
Janiw p’iqinchir k’isimira! Niyaw sarxa!  Sasaw Jimmyx säna. Jupax Topon utaparuw jak’achasïna. Jhimmyx topon uta thiyapaar sarasaw mayamp thuqhuñ   qalltäna.
Jupax jaylliwipampix  sarantaskakïnwa: Taqitsipans wali jach’a  yatintat  thuqhurix  akankxiwa!
Ukhamax tata topox  wali thithitaw mistunïna, ukat akham säna. Jimmy,  nayax jukhutwa ukampirus  janiw uqaraktti! Janit yaqaha tuqur thuqhur  sarasma? Sasaw satäna.
Jimmyx juk’a llakitänwa kunatix  jupax taqi tuqun ch’axmïna. Ukhamarusti, Jimmy laq’ux yänakap apthapisisaw  uka chaqat yaqha tuqur sarxäna. Jupax sarantaskakïnwa, sarantaskakïnwa,  wali qaritäxasax    samart’añas wakisirjamaxänwa. Jupax mä quqa  kayuwjaruw  ikjxatäna. Wat’jtatän  ukapachax   mä walja panqaranakan chaqanxänwa.
 Akawjax utajaniwa sasaw Jimmy laq’ux säna.
Jimmyx  wali  kusisitaw jikxatasïna. Ukhamarusti  jupax janiw  jach’a cuervo  jupa patxankataps amuyaskänti.
Jimmyx kusisitapat  thuqhuñ qalltasax cuervo jamach’iruw ch’axmïna. Ukatx   jach’a cuervox   jimmyr thuqhur  uñjasax p’iqip aynachar alt’äna.
T’aqhi Jimmy!
Cuervo jamach’ix jank’akiw juparux  jalxatäna, chhuruñap aysatatasaw   patak kayun laq’urux achxarüna.
Patak kayun laq’ux akham sasaw   arnaqasïna:  Yanapt’apxita, yanapt’apxita!
  jamach’ katurix  ukatuqinakan sarnaqkasax  cuervo jamach’ir tuyur uñtäna. Jupax janiw Cuervo jamach’ munkänti, kunatix jupax cuervo jamach’ix jan wali yatiyiritapw amuyäna. Ukhamaxa jupax fusilapamp mä kut  ch’usatuqiruw cuervor mulljañatak qhuxtayäna. Cuervo jamach’ix Jimmyrux  antutjänwa. Patak kayun laq’ux  jaquqtasax  wali   ch’amampiw usuchjasïna.
Uka luräwix laq’utakix mä wanichjawïnwa. Jupax taqikun yâpar lurañw yatiqäna. Ukampirus  kawkin thuqhuñs sum  uñjasirixänwa. Jupax mä suma chaqa  thuqhuñatakix thaqhasïna. Janiw khithirus ch’axmxänti juparus  janirakiw  khithis ch’axmxarakïnti.
Ukhamaw patak kayun laq’ux taqinins  yäqatañ  qalltäna.

EL CIEMPIÉS BAILARÍN
MORENO, Marisa (2008): “El ciempiés bailarín”, Lenguaje 3 de primaria. El Alto-Bolivia, Edic. Editorial Don Bosco (Edb). Págs. 133,134 y 135.

Jimmy el ciempiés vivía cerca de un hormiguero. Su gran aficción era bailar. Tenía unas patitas agiles como las plumas. Le encantaba subirse encima del hormiguero y empezar a taconear.
Jimmy cantaba: ¡Ya está aquí, el mejor, el más grande bailador!
Era muy molesto oír tantos pies, retumbando y retumbando sobre el techo del hormiguero. Las hormigas asustadas salían para ver lo que ocurría.
El ciempiés seguía cantando: ¡Ya está aquí, el mejor, el más grande bailador!
¡Otra vez Jimmy!, decía la hormiga jefe.
¡No podemos trabajar ni dormir!
¡No puedes irte a otro sitio a bailar!
La hormiga jefe ordeno a su tropa de hormigas que llevaran a Jimmy a otro lugar.
¡No, hormiga jefe! ¡Ya me voy! Dijo Jimmy. Este se acerco a la casa del señor topo; se puso al lado de la topera y vuelta a taconear.
Seguía con su canción: ¡Ya está aquí, el mejor, el más grande bailador!
El señor topo enfadado, salió y le dijo: ¡Jimmy, estoy ciego, pero no sordo! ¿No puedes ir a otro sitio a bailar?
Jimmy estaba un poco triste, porque en todas partes molestaba. Cogió sus maletas y se marcho de allí. Empezó a caminar y caminar, hasta que estaba tan cansado que no tuvo más remedio que descansar. Se quedo dormido bajo un árbol. Cuando despertó al día siguiente, estaba en un campo lleno de flores.
¡Este será mi nuevo hogar!, dijo el ciempiés.
Tanto se entusiasmo Jimmy, que no se dio cuenta que un gran cuervo estaba justo encima de él, en el árbol.
Jimmy se puso a taconear con tanta alegría que llamo la atención de cuervo. Este inclino el cuello y vio a Jimmy taconeando.
¡Pobre Jimmy!
El pájaro se lanzo sobre él con gran rapidez. Abrió su bocaza y cogió al ciempiés.
El ciempiés gritaba: ¡Socarro, socorro!
Un cazador, que andaba por allí, observo al cuervo volando.
No le gustaban mucho los cuervos, pues él creía que le dan mala suerte.
Hizo un disparo al aire para asustarlo. El cuervo soltó al ciempiés. Al caer, el ciempiés se dio un gran batacazo.
Esto le sirvió de lección. Aprendió a ser más responsable y fijarse bien donde se ponía a bailar. Busco un lugar seguro y allí danzaba y bailaba. No molestaba a nadie ni a él le molestaban.
Así fue como el ciempiés empezó a ser respetado por todos.




[1] Estudiante de la carrera de lingüística e idiomas

No hay comentarios:

Publicar un comentario